Инфляция: Неге Үкімет пен Ұлттық банктің болжамы екі түрлі?
Осы сауалға кеше «Ашық алаң» ток-шоуына қатысқан сарапшылар жауап іздепті. Нарықта болып жатқан жаңалықтарды құр жібермеуге тырысатын жақсы әдетіміз бар. Қызық пікірлерді құлақ шалды. Нарық сарапшысы, экономист Бауыржан Мұқанов екі мемлекеттік органның статистиканы қалай жүргізетінін «шайнап» бергендей түсіндірген ғой.
Бұл мәселені ток-шоуға қатысқан Сенат депутаты Амангелді Нұғманов көтерген екен. Былай деді:
— 2024 жылы көзім жетті, сол кезде өзім айтқанмын да — неге инфляцияның өсімін Үкімет басқаша, Ұлттық банк басқаша жоспарлайды? Біреуі 6-9%-тен аспайды десе, біреуі 9-12%-тен аспайды дейді. Неге екі мемлекеттік мекеме бір елде тұрып инфляцияны екі түрлі болжайды? Бұл — неге бір елдің «пұшпағын» бірге илемеске деген сөзге келтіреді...
Бұл сұрақты сенатор хабарға қатысушы Ұлттық банктің өкілі Рүстем Оразалинге бағыттап қойғысы келіп еді, екі спикердің ортасында тұрып сөз алған нарық сарапшысы Бауыржан Мұқанов мұндай сұраққа Ұлттық банк емес, біз секілді сарапшылар жауап бергені дұрыс шығар деді. Сөйтті де, ойын былай жалғады:
— Бізде Ұлттық банк пен Үкіметтің саясаты әркез сәйкес келмеген. Әсіресе, соңғы жылдары. Неге? Өйткені Үкіметтің саясаты — экономиканы барынша ақшамен толтыру. Сол саясатты әлі күнге дейін жүргізіп келе жатыр. Оларға қойылатын міндет не? Үкіметтің KPI-і бар дейік. Қарапайым тілде айтқанда, олар неге жауап береді? Халықтың қалтасында ақшаның көп болуына. Адамдардың кедейліктен шығуы деген секілді. Соған жауап береді. Ал, Ұлттық банк сол ақшаға қанша зат сатып ала аласыз дегенге жауап береді. Сондықтан, екеуі бір-біріне қайшы.
Мысалы, Үкімет «100 мың теңгеге 25 кг ет алынды» демейді, «100 мың теңге жұмсалды» деп айтады. Ал Ұлттық банк: «Олар 110 мың теңге жұмсады, былтыр 100 мың теңге тұрған 25 кг етті ала алмайды, оған шамасы жетпейді, биыл одан аз алады» деп айтады. Яғни, теңге әлсіреді дейді. Сондықтан, Үкімет пен Ұлттық банктің позициясы әрқашан бір-бірімен сәйкес келе бермейді.
Мүмкін ол дұрыс та шығар. Үкіметке тауардың қымбаттағанынан гөрі адамдардың көбірек ақша жұмсағаны маңыздырақ. «Біз ақшаны көбейтіп жатырмыз, көп беріп жатырмыз, адамдар алып жатыр» деген секілді. Олар соған жауап береді. Ал, Ұлттық банкке ақшаның сомасы емес — құны маңызды. Өйткені классикалық орталық банктердің позициясы әрқашан нарықтық көзқараста болады. Яғни екеуінің тапсырмасы екі түрлі.
Қызық диалог, иә? Әрине, («Ашық») алаңда базалық ставканың 18%-ке көтерілу себебі де сөз болды. Ұлттық банктен қатысқан спикер Рүстем Оразалин: «Бұл шешім бізге оңай болған жоқ. Тамыз бен қыркүйектегі бағалардың динамикасы біз күткеннен де жоғары кеткесін, осындай шараға барып отырмыз. Бұл бір сәтте барлығымызға ауырлау болатыны түсінікті. Бизнестің қарыз алуына, халықтың тұтынуына. Бірақ оның екінші жағы да бар — халыққа өзіне көбірек қор жинақтауға мүмкіндік береді. Тұтынуды азайта отырып, инфляцияға қысымды төмендетуге арналған бұл әдіс — классикалық, әлемдік тәжірибе» деді.
Осы жерде сарапшы Бауыржан Мұқановтың мына сөзі де ұтымды шыққан сияқты:
— Бұл жерде «экономиканы шокпен емдеу» деген тәсіл бар. Базалық ставканың 1,5 пайыздық тармаққа көбейгенін мен солай қабылдап тұрмын — «шокотерапия». «Экономиканың сапалы өсімі» деген де бар. Экономика 10-12%-ке өсті деп айта беруге болады. Бірақ сіздің сатып алатын тауарларыңыз 20-30%-ке қымбаттап кетсе, экономиканың 10%-ке өскенінің не керегі бар? Оданда экономикамыз 3-4% өссін, Еуроодақтағыдай 1-2% өссін, бірақ қымбатшылық болмасын. Сол дұрыс қой? Яғни, қарапайым тілде айтқанда, несие қымбаттай берсін, оданда тауар мен азық-түлік қымбаттамасын. Біз қазір керісінше сұраймыз: «бізге несиені азандатыңдар, азық-түлік қымбаттай берсін, несиемен ала саламыз» деп. Олай емес. Несиенің қымбаттағаны проблема болмауы керек, азық-түліктің қымбаттағаны проблема болуы керек.
Бізді оқып тұрыңыз👇:
https://t.me/+y6OOnvSpYnAzNTEy
Осы сауалға кеше «Ашық алаң» ток-шоуына қатысқан сарапшылар жауап іздепті. Нарықта болып жатқан жаңалықтарды құр жібермеуге тырысатын жақсы әдетіміз бар. Қызық пікірлерді құлақ шалды. Нарық сарапшысы, экономист Бауыржан Мұқанов екі мемлекеттік органның статистиканы қалай жүргізетінін «шайнап» бергендей түсіндірген ғой.
Бұл мәселені ток-шоуға қатысқан Сенат депутаты Амангелді Нұғманов көтерген екен. Былай деді:
— 2024 жылы көзім жетті, сол кезде өзім айтқанмын да — неге инфляцияның өсімін Үкімет басқаша, Ұлттық банк басқаша жоспарлайды? Біреуі 6-9%-тен аспайды десе, біреуі 9-12%-тен аспайды дейді. Неге екі мемлекеттік мекеме бір елде тұрып инфляцияны екі түрлі болжайды? Бұл — неге бір елдің «пұшпағын» бірге илемеске деген сөзге келтіреді...
Бұл сұрақты сенатор хабарға қатысушы Ұлттық банктің өкілі Рүстем Оразалинге бағыттап қойғысы келіп еді, екі спикердің ортасында тұрып сөз алған нарық сарапшысы Бауыржан Мұқанов мұндай сұраққа Ұлттық банк емес, біз секілді сарапшылар жауап бергені дұрыс шығар деді. Сөйтті де, ойын былай жалғады:
— Бізде Ұлттық банк пен Үкіметтің саясаты әркез сәйкес келмеген. Әсіресе, соңғы жылдары. Неге? Өйткені Үкіметтің саясаты — экономиканы барынша ақшамен толтыру. Сол саясатты әлі күнге дейін жүргізіп келе жатыр. Оларға қойылатын міндет не? Үкіметтің KPI-і бар дейік. Қарапайым тілде айтқанда, олар неге жауап береді? Халықтың қалтасында ақшаның көп болуына. Адамдардың кедейліктен шығуы деген секілді. Соған жауап береді. Ал, Ұлттық банк сол ақшаға қанша зат сатып ала аласыз дегенге жауап береді. Сондықтан, екеуі бір-біріне қайшы.
Мысалы, Үкімет «100 мың теңгеге 25 кг ет алынды» демейді, «100 мың теңге жұмсалды» деп айтады. Ал Ұлттық банк: «Олар 110 мың теңге жұмсады, былтыр 100 мың теңге тұрған 25 кг етті ала алмайды, оған шамасы жетпейді, биыл одан аз алады» деп айтады. Яғни, теңге әлсіреді дейді. Сондықтан, Үкімет пен Ұлттық банктің позициясы әрқашан бір-бірімен сәйкес келе бермейді.
Мүмкін ол дұрыс та шығар. Үкіметке тауардың қымбаттағанынан гөрі адамдардың көбірек ақша жұмсағаны маңыздырақ. «Біз ақшаны көбейтіп жатырмыз, көп беріп жатырмыз, адамдар алып жатыр» деген секілді. Олар соған жауап береді. Ал, Ұлттық банкке ақшаның сомасы емес — құны маңызды. Өйткені классикалық орталық банктердің позициясы әрқашан нарықтық көзқараста болады. Яғни екеуінің тапсырмасы екі түрлі.
Қызық диалог, иә? Әрине, («Ашық») алаңда базалық ставканың 18%-ке көтерілу себебі де сөз болды. Ұлттық банктен қатысқан спикер Рүстем Оразалин: «Бұл шешім бізге оңай болған жоқ. Тамыз бен қыркүйектегі бағалардың динамикасы біз күткеннен де жоғары кеткесін, осындай шараға барып отырмыз. Бұл бір сәтте барлығымызға ауырлау болатыны түсінікті. Бизнестің қарыз алуына, халықтың тұтынуына. Бірақ оның екінші жағы да бар — халыққа өзіне көбірек қор жинақтауға мүмкіндік береді. Тұтынуды азайта отырып, инфляцияға қысымды төмендетуге арналған бұл әдіс — классикалық, әлемдік тәжірибе» деді.
Осы жерде сарапшы Бауыржан Мұқановтың мына сөзі де ұтымды шыққан сияқты:
— Бұл жерде «экономиканы шокпен емдеу» деген тәсіл бар. Базалық ставканың 1,5 пайыздық тармаққа көбейгенін мен солай қабылдап тұрмын — «шокотерапия». «Экономиканың сапалы өсімі» деген де бар. Экономика 10-12%-ке өсті деп айта беруге болады. Бірақ сіздің сатып алатын тауарларыңыз 20-30%-ке қымбаттап кетсе, экономиканың 10%-ке өскенінің не керегі бар? Оданда экономикамыз 3-4% өссін, Еуроодақтағыдай 1-2% өссін, бірақ қымбатшылық болмасын. Сол дұрыс қой? Яғни, қарапайым тілде айтқанда, несие қымбаттай берсін, оданда тауар мен азық-түлік қымбаттамасын. Біз қазір керісінше сұраймыз: «бізге несиені азандатыңдар, азық-түлік қымбаттай берсін, несиемен ала саламыз» деп. Олай емес. Несиенің қымбаттағаны проблема болмауы керек, азық-түліктің қымбаттағаны проблема болуы керек.
Бізді оқып тұрыңыз👇:
https://t.me/+y6OOnvSpYnAzNTEy
👍38⚡3
🇰🇿 ҚАРЖЫЛЫҚ САУАТ
«Ұлттық қор — балаларға»: бізден бір инструкция! 18 жасқа толған балаға тиесілі Ұлттық қордың ақшасын қалай өзімізге (баланың «Отбасы банктегі» шотына) аударып аламыз? Соны тәптіштеп түсіндіріп жіберейін деп шештім. Көп сөзсіз іске көшейік! Бізге керек сайт…
Ұлттық қордың ақшасын қалай өзімізге аударып аламыз?
Соны былтыр тәптіштеп жазғам. Биыл да транштар түсіп жатыр ғой. Ол үшін бала 18 жасқа толуы керек. Қордан түсетін ақша балаға тиесілі болғандықтан, ақшаны да баланың «Отбасы банктегі» шотына аудару керек болады. Инструкциясын тағы бір еске салып қояйын деп шештім. Пайдаға жарап қалуы керек.🙌
Соны былтыр тәптіштеп жазғам. Биыл да транштар түсіп жатыр ғой. Ол үшін бала 18 жасқа толуы керек. Қордан түсетін ақша балаға тиесілі болғандықтан, ақшаны да баланың «Отбасы банктегі» шотына аудару керек болады. Инструкциясын тағы бір еске салып қояйын деп шештім. Пайдаға жарап қалуы керек.🙌
👍18❤2⚡2
Halyk bank атауын өзгерте ме?
Депутаттар «халық» сөзін коммерциялық ұйым атауларына бермеу керек деген мәселе көтеріп жатыр екен.
Депутаттардың айтуынша, «халық» сөзі Конституцияда ерекше мәнге ие. Ол бүкіл қоғамға тиесілі ұғым. Ал оны жекеменшік ұйым атауында пайдалану азаматтарды жаңылыстырады, банк қоғам мүддесін қорғайды деген жалған әсер қалдырады, деп жазады «Нарық» жаңалықтары.
Негізі, өзге тұрмақ, жас журналистердің өзі Ұлттық банк пен Халық банкті ажырата алмай жатады. Екеуі бір ұйым деп ойлап қалады. Әсілінде, олай емес.
Сіз де біле жүріңіз, айтайық.
Әр елде екі деңгейлі банк жүйесі болады. Бірінші деңгейлі банк — ол орталық/ұлттық банктер. Қазақстанда — Ұлттық банк. Мысалы, Ресейде Орталық банк болса, Америкада — Федералды резерв жүйесі (ФРЖ).
Ал, еліміздегі қалған банктердің бәрі екінші деңгейлі банк санатына жатады. Коммерциялық ұйымдар. Халық банк те сол санатта.
Қарапайым тілмен айтқанда, Ұлттық банк есеп айырысу, аударым жасау, кредит беру, депозит қабылдау секілді қызметтерді жеке тұлғаларға көрсетпейді. Ол қызметтің барлығын сіз бен біз екінші деңгейлі банктерден аламыз.
Ал, енді айтыңызшы, депутаттар талап еткендей, Halyk bank атауын өзгертуі керек пе, атауына қарап сіз де жаңылысып тұрасыз ба?
@qarzhylyq_sauat
Депутаттар «халық» сөзін коммерциялық ұйым атауларына бермеу керек деген мәселе көтеріп жатыр екен.
Депутаттардың айтуынша, «халық» сөзі Конституцияда ерекше мәнге ие. Ол бүкіл қоғамға тиесілі ұғым. Ал оны жекеменшік ұйым атауында пайдалану азаматтарды жаңылыстырады, банк қоғам мүддесін қорғайды деген жалған әсер қалдырады, деп жазады «Нарық» жаңалықтары.
Негізі, өзге тұрмақ, жас журналистердің өзі Ұлттық банк пен Халық банкті ажырата алмай жатады. Екеуі бір ұйым деп ойлап қалады. Әсілінде, олай емес.
Сіз де біле жүріңіз, айтайық.
Әр елде екі деңгейлі банк жүйесі болады. Бірінші деңгейлі банк — ол орталық/ұлттық банктер. Қазақстанда — Ұлттық банк. Мысалы, Ресейде Орталық банк болса, Америкада — Федералды резерв жүйесі (ФРЖ).
Ал, еліміздегі қалған банктердің бәрі екінші деңгейлі банк санатына жатады. Коммерциялық ұйымдар. Халық банк те сол санатта.
Қарапайым тілмен айтқанда, Ұлттық банк есеп айырысу, аударым жасау, кредит беру, депозит қабылдау секілді қызметтерді жеке тұлғаларға көрсетпейді. Ол қызметтің барлығын сіз бен біз екінші деңгейлі банктерден аламыз.
Ал, енді айтыңызшы, депутаттар талап еткендей, Halyk bank атауын өзгертуі керек пе, атауына қарап сіз де жаңылысып тұрасыз ба?
@qarzhylyq_sauat
👍44💯5❤2⚡1
ozgeris.info сайты туралы постты өшірдім
Сайт өкілі байланысқа шығып, кеткен қателікті түсініп, бізден алынған материалдарға гиперсілтеме бекітілгенін, канал атауы көрсетілгенін дәлелдеп берді.
Постты өшіруді сұрамаса да, өз қателігін түсіне алған әріптестің шешімін сыйладым.
Жалпы, тек бұл сайт емес, бірқатар дөкей сайттардың өзі біздің материалдарды пайдаланып жатады. Арасында канал атын атауға арланатындары да бар.
Өзгелер ескерер деп ойлаймын. Енді еңбегіміз атаусыз қолданылатын болса, өз алаңымызда әшкерелеп отырамыз деп шештік. Ұяттары өздеріне.
@qarzhylyq_sauat
Сайт өкілі байланысқа шығып, кеткен қателікті түсініп, бізден алынған материалдарға гиперсілтеме бекітілгенін, канал атауы көрсетілгенін дәлелдеп берді.
Постты өшіруді сұрамаса да, өз қателігін түсіне алған әріптестің шешімін сыйладым.
Жалпы, тек бұл сайт емес, бірқатар дөкей сайттардың өзі біздің материалдарды пайдаланып жатады. Арасында канал атын атауға арланатындары да бар.
Өзгелер ескерер деп ойлаймын. Енді еңбегіміз атаусыз қолданылатын болса, өз алаңымызда әшкерелеп отырамыз деп шештік. Ұяттары өздеріне.
@qarzhylyq_sauat
👍43❤3🤡1
Forwarded from Нарық жаңалықтары
Инвесторлар Halyk Bank атауына тиіскен депуттарға қарсы шықты
Қазақстан инвесторлары қауымдастығы Мәжіліс депутаттарының банктерге атауында «халық» сөзін пайдалануға тыйым салу туралы бастамасына қарсы пікір білдірді. Олар бұл түзету таңдамалы сипатқа ие және іс жүзінде елдің жүйеқұраушы институты – Halyk Bank-ке бағытталғанын айтты.
📌 Қауымдастық үш негізгі тәуекелді атады:
1️⃣ Конституциялық қайшылық:
Бренд – компанияның меншігі. Оны заңмен алып тастау жеке меншікті қорғау қағидатына қайшы келеді.
2️⃣ Инвестициялық ахуалға әсер:
Halyk Bank — акциялары Лондон қор биржасында саудаланатын ашық компания. Мұндай шешім шетелдік инвесторлар арасында акционерлердің құқықтары шектеліп жатыр деген теріс сигнал тудырады.
3️⃣ Қаржылық тұрақтылық тәуекелі:
Банк атауын мәжбүрлі түрде өзгерту миллионнан астам салымшыны шатастырып, қаржы жүйесінің сеніміне соққы беруі мүмкін.
Қазақстан инвесторлары қауымдастығы Мәжіліс депутаттарының банктерге атауында «халық» сөзін пайдалануға тыйым салу туралы бастамасына қарсы пікір білдірді. Олар бұл түзету таңдамалы сипатқа ие және іс жүзінде елдің жүйеқұраушы институты – Halyk Bank-ке бағытталғанын айтты.
«Мұндай бастама құқықтық тұрақтылыққа, инвестициялық климатқа және бүкіл экономикаға қауіп төндіреді», – делінген мәлімдемеде.
📌 Қауымдастық үш негізгі тәуекелді атады:
1️⃣ Конституциялық қайшылық:
Бренд – компанияның меншігі. Оны заңмен алып тастау жеке меншікті қорғау қағидатына қайшы келеді.
2️⃣ Инвестициялық ахуалға әсер:
Halyk Bank — акциялары Лондон қор биржасында саудаланатын ашық компания. Мұндай шешім шетелдік инвесторлар арасында акционерлердің құқықтары шектеліп жатыр деген теріс сигнал тудырады.
3️⃣ Қаржылық тұрақтылық тәуекелі:
Банк атауын мәжбүрлі түрде өзгерту миллионнан астам салымшыны шатастырып, қаржы жүйесінің сеніміне соққы беруі мүмкін.
👍20👀7❤2
Көлікті лизингке алу деген не?
Кешелі бері осындай тәуір жаңалық айтылып жатыр ғой. Лизинг деген не? Қатардағы қарапайым адам оның игілігін қалай көреді деген сауал көпшілікті ойландырып жатқанын ішіміз сезеді. Пікір алаңында да сұраған оқырман болды. Түсіндіре кетейік.
Бірінші айқын факт: Кеше президент KIA Qazaqstan зауытын іске қосты.
Екінші айқын факт: Қостанайда көлік құрастыратын жаңа зауыт жылына 70 мың көлік шығаруға дайын.
Үшінші айқын факт: Президенттің өзі ресми сөзінде «енді азаматтарға автокөлікті лизингке алу мүмкіндігі ұсынылады» деді.
Лизинг деген не?
Қарапайым тілмен айтқанда, лизинг — көлікті ұзақ мерзімге жалға алып, бөліп төлеу арқылы өз атыңа өткізуге мүмкіндік беретін тәсіл.
Мысалы: көлік алғың келеді, бірақ бірден сатып алуға ақшаң жетпейді. Сол кезде банк немесе арнайы компания көлікті лизингке береді — яғни, көлік сенің қолыңда болады, бірақ ресми түрде ол компанияның атына тіркеледі. Сен ай сайын төлем жасап отырасың. Қарыз толық өтелген соң, көлік толығымен меншігіңе өтеді.
Қызыққан адам KIA Qazaqstan зауытын (жаңалықтарын) аңдып жүрсе болады. Ашық дереккөздердегі деректерге сүйенсек, қазақ жерінде мынадай көлік модельдері құрастырылады екен:
SORENTO, SPORTAGE, CARNIVAL, SELTOS, CERATO, K5, K8, K9.
@qarzhylyq_sauat
Кешелі бері осындай тәуір жаңалық айтылып жатыр ғой. Лизинг деген не? Қатардағы қарапайым адам оның игілігін қалай көреді деген сауал көпшілікті ойландырып жатқанын ішіміз сезеді. Пікір алаңында да сұраған оқырман болды. Түсіндіре кетейік.
Бірінші айқын факт: Кеше президент KIA Qazaqstan зауытын іске қосты.
Екінші айқын факт: Қостанайда көлік құрастыратын жаңа зауыт жылына 70 мың көлік шығаруға дайын.
Үшінші айқын факт: Президенттің өзі ресми сөзінде «енді азаматтарға автокөлікті лизингке алу мүмкіндігі ұсынылады» деді.
Лизинг деген не?
Қарапайым тілмен айтқанда, лизинг — көлікті ұзақ мерзімге жалға алып, бөліп төлеу арқылы өз атыңа өткізуге мүмкіндік беретін тәсіл.
Мысалы: көлік алғың келеді, бірақ бірден сатып алуға ақшаң жетпейді. Сол кезде банк немесе арнайы компания көлікті лизингке береді — яғни, көлік сенің қолыңда болады, бірақ ресми түрде ол компанияның атына тіркеледі. Сен ай сайын төлем жасап отырасың. Қарыз толық өтелген соң, көлік толығымен меншігіңе өтеді.
Қызыққан адам KIA Qazaqstan зауытын (жаңалықтарын) аңдып жүрсе болады. Ашық дереккөздердегі деректерге сүйенсек, қазақ жерінде мынадай көлік модельдері құрастырылады екен:
SORENTO, SPORTAGE, CARNIVAL, SELTOS, CERATO, K5, K8, K9.
@qarzhylyq_sauat
👍43❤2⚡1
«Халал» жолмен ақша табуға бола ма?
Әңгіме — инвестиция туралы. Инвестиция дегенде бәріміздің ойымызға бірден процент, пайда, банк келеді. Алайда, ислам қаржы жүйесінде бұл мүлде басқаша түсіндіріледі.
«Халал инвестиция» деген ұғым соңғы жылдары жиі айтылып жүр. Бірақ нақты неге «халал», неге «харам» екенін көп адам ажырата бермейді.
Мысалы, біреу акция сатып алғысы келеді. Ал ол халал ма? Ислам қағидасы қайда инвестиция салуға шақырады?
Осы секілді сұрақтарға жауап іздеп көргенбіз. Жауабын таптық. Қолымызға тиді. Ресми. Ертең жариялаймыз!
Каналға жазылуды ұмтыпаймыз👇:
@qarzhylyq_sauat
Әңгіме — инвестиция туралы. Инвестиция дегенде бәріміздің ойымызға бірден процент, пайда, банк келеді. Алайда, ислам қаржы жүйесінде бұл мүлде басқаша түсіндіріледі.
«Халал инвестиция» деген ұғым соңғы жылдары жиі айтылып жүр. Бірақ нақты неге «халал», неге «харам» екенін көп адам ажырата бермейді.
Мысалы, біреу акция сатып алғысы келеді. Ал ол халал ма? Ислам қағидасы қайда инвестиция салуға шақырады?
Осы секілді сұрақтарға жауап іздеп көргенбіз. Жауабын таптық. Қолымызға тиді. Ресми. Ертең жариялаймыз!
Каналға жазылуды ұмтыпаймыз👇:
@qarzhylyq_sauat
❤21👍17🤡3
540 теңге = 1 доллар
Бұл ненің есебі деп ойлайсыз? Бірден курс еске түседі, ә? Жоқ, олай емес.
Бұл — алдағы үш жылдық бюджетін пысықтаған Үкіметтің долларға қатысты болжамды курсы. Бірақ бұған қарап, «доллардың ресми курсы осылай болады екен» деп түсінбеу керек.
Бұл тақырыпты осы жерге әдейі алып келіп отырмын. Неге Үкімет бюджетті жоспарлағанда доллар курсы мен мұнай бағасын есепке алады? Айтайық деп. Біліп жүргеннің несі айып?
Алдымен, доллар жайында
Доллардың «болжамды» курсын Үкімет не үшін бекітеді? Мысалы, әрқайсымыздың отбасымыз бар. Бір отбасыны — бір мемлекет деп алайық. Үйдің есеп-қисабына жауапты адамдар болады. Олар бюджетті жоспарлайды.
Табыс табатын адамдардың жалақысы қанша, пәтер ақысы қанша, азық-түлік пен коммуналдық шығынға қанша кетеді, айына қанша бензин жағылады — бәрін есептейді. Әсілінде, осылай болуы керек те.
Енді қараңыз, үй жағдайында да кей шығындар шетел валютасымен тікелей байланысты. Ол: техника (тоңазытқыш, ас плитасы, өтек), дәрі, көлік (ол бұзылса, сырттан келетін қосалқы бөлшектер) — бәрі импорттық тауарлар.
Есептің жөнін білетін адам «доллар шамамен осылай болады-ау» деп белгілі бір болжаммен есеп жүргізеді. Мемлекет те сөйтеді.
Мына «540 теңге = 1 доллар» есебі — Үкімет пен Қаржы министрлігінің үш жылдық бюджетті есептегенде қолданатын «есептік» курсы. Ал, нақты валюталардың курсы нарықтағы сұраныс пен ұсынысқа, әлемдік экономика мен мұнай бағасына байланысты өзгеріп отырады.
Енді мұнай бағасына келейік
Қазақстанда экономиканың негізгі табыс көзі — сөз жоқ — мұнай.
Мемлекет экспорттан ақша табады, сол арқылы бюджетке салық түседі, жалақы, зейнетақы, жол, мектеп салу сияқты шығындар қаржыландырылады.
Бұл жолы да Үкімет алдағы үш жылдық бюджетті есептегенде «мұнай шамамен 60 доллар болады» деген болжаммен есеп жүргізіп отыр.
Мұнай бағасы құбылса не болады?
Егер мұнай 60 доллардан қымбаттап кетсе (мысалы, 80–90 доллар болса), Қазақстан мұнайды қымбатқа сатады, яғни бюджетке көбірек доллар түседі. Соның есебінен елдің табысы артады. Ол кезде Үкімет қосымша табысты Ұлттық қорға жинай алады.
Ал егер мұнай арзандап кетсе (мысалы, 40–45 доллар болса), онда экспорттан түсетін табыс азаяды. Бюджет жоспарлаған іске ақша жетпеуі мүмкін. Ондай кезде Үкімет кей жобаларды қысқартуы да ғажап емес. Бірақ кейде Ұлттық қордан ақша тартып жататынымыздың да бір себебі — осы.
Қарапайым тілмен айтқанда, мұнай бағасының түспегені маңызды. Ол елдің әмиянына түсетін негізгі табыс көзі. Ол бағасын ұстап тұрса, мемлекеттік жоспар ойдағыдай орындала береді. Ал, баға түссе, белді бекем бууға тура келеді.
@qarzhylyq_sauat
Бұл ненің есебі деп ойлайсыз? Бірден курс еске түседі, ә? Жоқ, олай емес.
Бұл — алдағы үш жылдық бюджетін пысықтаған Үкіметтің долларға қатысты болжамды курсы. Бірақ бұған қарап, «доллардың ресми курсы осылай болады екен» деп түсінбеу керек.
Бұл тақырыпты осы жерге әдейі алып келіп отырмын. Неге Үкімет бюджетті жоспарлағанда доллар курсы мен мұнай бағасын есепке алады? Айтайық деп. Біліп жүргеннің несі айып?
Алдымен, доллар жайында
Доллардың «болжамды» курсын Үкімет не үшін бекітеді? Мысалы, әрқайсымыздың отбасымыз бар. Бір отбасыны — бір мемлекет деп алайық. Үйдің есеп-қисабына жауапты адамдар болады. Олар бюджетті жоспарлайды.
Табыс табатын адамдардың жалақысы қанша, пәтер ақысы қанша, азық-түлік пен коммуналдық шығынға қанша кетеді, айына қанша бензин жағылады — бәрін есептейді. Әсілінде, осылай болуы керек те.
Енді қараңыз, үй жағдайында да кей шығындар шетел валютасымен тікелей байланысты. Ол: техника (тоңазытқыш, ас плитасы, өтек), дәрі, көлік (ол бұзылса, сырттан келетін қосалқы бөлшектер) — бәрі импорттық тауарлар.
Есептің жөнін білетін адам «доллар шамамен осылай болады-ау» деп белгілі бір болжаммен есеп жүргізеді. Мемлекет те сөйтеді.
Мына «540 теңге = 1 доллар» есебі — Үкімет пен Қаржы министрлігінің үш жылдық бюджетті есептегенде қолданатын «есептік» курсы. Ал, нақты валюталардың курсы нарықтағы сұраныс пен ұсынысқа, әлемдік экономика мен мұнай бағасына байланысты өзгеріп отырады.
Енді мұнай бағасына келейік
Қазақстанда экономиканың негізгі табыс көзі — сөз жоқ — мұнай.
Мемлекет экспорттан ақша табады, сол арқылы бюджетке салық түседі, жалақы, зейнетақы, жол, мектеп салу сияқты шығындар қаржыландырылады.
Бұл жолы да Үкімет алдағы үш жылдық бюджетті есептегенде «мұнай шамамен 60 доллар болады» деген болжаммен есеп жүргізіп отыр.
Мұнай бағасы құбылса не болады?
Егер мұнай 60 доллардан қымбаттап кетсе (мысалы, 80–90 доллар болса), Қазақстан мұнайды қымбатқа сатады, яғни бюджетке көбірек доллар түседі. Соның есебінен елдің табысы артады. Ол кезде Үкімет қосымша табысты Ұлттық қорға жинай алады.
Ал егер мұнай арзандап кетсе (мысалы, 40–45 доллар болса), онда экспорттан түсетін табыс азаяды. Бюджет жоспарлаған іске ақша жетпеуі мүмкін. Ондай кезде Үкімет кей жобаларды қысқартуы да ғажап емес. Бірақ кейде Ұлттық қордан ақша тартып жататынымыздың да бір себебі — осы.
Қарапайым тілмен айтқанда, мұнай бағасының түспегені маңызды. Ол елдің әмиянына түсетін негізгі табыс көзі. Ол бағасын ұстап тұрса, мемлекеттік жоспар ойдағыдай орындала береді. Ал, баға түссе, белді бекем бууға тура келеді.
@qarzhylyq_sauat
👍17❤9⚡2
Шариғат мұсылман баласына қандай инвестициялық құрал ұсынады?
Осы сұрақ бізге көп қойылды. Содан түсінгеніміз — шариғатқа көп арқа сүйейтін қауым өз ақшасын инвестициялайын десе, дәстүрлі депозиттердің процентінен «қашады». Өйткені ол — олардың түсінігінде — «риба». Демек, бұл санаттағы кісілерге де ақпарат керек. Сұранысты қанағаттандырайық деп Қазақстандағы ислам банкі — ZAMAN BANK-ке сауал жолдадық. Жауабы төменде.
Ислам банкингі қаржы нарығында несімен ерекшеленеді?
Процент (риба) алмайтынымен, бермейтінімен ерекшеленеді. Ислам банкингінде ақша тек нақты мәміле (сделка) жүзінде «жұмыс істейді» — яғни сатып алу арқылы, жалға бергенде немесе серіктестік түрінде. Барлық процесс клиент үшін ашық жүреді. Жасырын комиссия, алыпсатарлық деген мүлдем болмайды.
Неліктен дәстүрлі депозиттер ислам тұрғысынан «харам» саналады?
Иә, процент қосылатын кәдімгі депозиттер исламда — риба, яғни өсімпұлы болғандықтан харам деп есептеледі. Өйткені онда жатқан ақша ешбір іске қатыспай, өзінен-өзі «өсіп» отырады. Ал исламда табыс тек нақты әрекетпен (адал еңбекпен/саудамен) келуі керек. Спекуляцияға да жол берілмеуі керек.
Ислам банктері клиент ақшасын қалай «жұмыс істетеді»?
Ислам банктері клиенттің ақшасын жайдан-жай сақтап қоймайды. Оны нақты, халал жобаларға салады. Мысалы, тауар саудасы, аренда, бірлескен кәсіп немесе өндіріс қаржыландырылуы мүмкін. Негізгі механизмдері мынау:
мурабаха — үстеме бағамен сату
мудараба — серіктестік, мұнда табыс бөліске түседі
иджара — жалға беру немесе лизинг.
Табыс алдын ала шартпен бекітіліп, ашық түрде бөлінеді. Егер жоба сәтсіз болса, шығын да екіжаққа бірдей бөлінеді — ешкім «ақша салғаны үшін ғана» табыс алмайды. Яғни клиенттің ақшасы нақты бағытта, адал жолмен жұмыс істейді, сол арқылы экономиканы қолдайды.
Қазақстанда шариғат рұқсат беретін қандай инвест-құралдар бар?
«Вакала Zaman» деп аталатын инвестициялық депозит бар. Оны Zaman Bank мобильді қосымшасында ашуға болады. Минималды сома — 50 000 теңге, мерзімі — 3 айдан 36 айға дейін. Күтілетін жылдық табыс — шамамен 20%-ға дейін. Өнім Шариғат кеңесімен мақұлданған.
Бұл депозиттің ерекшелігі:
Пайызсыз табысында — табыс нақты, халал жобаларға салынған инвестициядан түседі.
Сенім қағидасында — клиент ақшасын банкке өз атынан басқаруға сеніп тапсырады.
Ашықтығында — табыс мөлшері болжам түрінде көрсетіледі. Яғни, банк табысқа кепілдік бермейді, бірақ жоспардағы табыс деңгейіне жетуге ұмтылады.
Халал-инвестицияда — ақша тек шариғат рұқсат беретін салаларға жұмсалады. Рибаға жол берілмейді, алкогольге, құмар ойындар мен алыпсатарлыққа жұмсалмайды.
Сенімде — клиенттің ақшасы қорғалған және ол банктің жеке активтерінен бөлек есептеледі.
Ислам банктері клиент табысына кепілдік бере ме?
Жоқ, ислам банктері табысқа кепіл бола алмайды. Өйткені ақша нақты жобаларға салынады. Ал табыс сол жобаның нәтижесіне байланысты болады. Онда жасырын комиссия болмайды. Кей жағдайда дәстүрлі банктің де пайдасынан көп болуы мүмкін, бірақ оған да кепілдік берілмейді.
Қауіп жоқ емес, бар. Себебі клиент (оның ақшасы) нақты экономикаға қатысады, сондықтан табыс та, шығын да болуы мүмкін. Егер жоба сәтсіз болса, клиент салған ақшасының бір бөлігін жоғалтуы мүмкін (әсіресе мудараба, мушарака модельдерінде).
Алдан шығуы мүмкін қауіптер ашық көрсетіледі. Міндеттер банк пен клиент арасында әділ бөлінеді. Яғни, ислам банкингі — әділ, бірақ тәуекелге баратын жүйе. Мұнда клиент жай салымшы емес, серіктес орнында болады.
Бізге жазылып қойыңыз:
https://t.me/+y6OOnvSpYnAzNTEy
Осы сұрақ бізге көп қойылды. Содан түсінгеніміз — шариғатқа көп арқа сүйейтін қауым өз ақшасын инвестициялайын десе, дәстүрлі депозиттердің процентінен «қашады». Өйткені ол — олардың түсінігінде — «риба». Демек, бұл санаттағы кісілерге де ақпарат керек. Сұранысты қанағаттандырайық деп Қазақстандағы ислам банкі — ZAMAN BANK-ке сауал жолдадық. Жауабы төменде.
Ислам банкингі қаржы нарығында несімен ерекшеленеді?
Процент (риба) алмайтынымен, бермейтінімен ерекшеленеді. Ислам банкингінде ақша тек нақты мәміле (сделка) жүзінде «жұмыс істейді» — яғни сатып алу арқылы, жалға бергенде немесе серіктестік түрінде. Барлық процесс клиент үшін ашық жүреді. Жасырын комиссия, алыпсатарлық деген мүлдем болмайды.
Неліктен дәстүрлі депозиттер ислам тұрғысынан «харам» саналады?
Иә, процент қосылатын кәдімгі депозиттер исламда — риба, яғни өсімпұлы болғандықтан харам деп есептеледі. Өйткені онда жатқан ақша ешбір іске қатыспай, өзінен-өзі «өсіп» отырады. Ал исламда табыс тек нақты әрекетпен (адал еңбекпен/саудамен) келуі керек. Спекуляцияға да жол берілмеуі керек.
Ислам банктері клиент ақшасын қалай «жұмыс істетеді»?
Ислам банктері клиенттің ақшасын жайдан-жай сақтап қоймайды. Оны нақты, халал жобаларға салады. Мысалы, тауар саудасы, аренда, бірлескен кәсіп немесе өндіріс қаржыландырылуы мүмкін. Негізгі механизмдері мынау:
мурабаха — үстеме бағамен сату
мудараба — серіктестік, мұнда табыс бөліске түседі
иджара — жалға беру немесе лизинг.
Табыс алдын ала шартпен бекітіліп, ашық түрде бөлінеді. Егер жоба сәтсіз болса, шығын да екіжаққа бірдей бөлінеді — ешкім «ақша салғаны үшін ғана» табыс алмайды. Яғни клиенттің ақшасы нақты бағытта, адал жолмен жұмыс істейді, сол арқылы экономиканы қолдайды.
Қазақстанда шариғат рұқсат беретін қандай инвест-құралдар бар?
«Вакала Zaman» деп аталатын инвестициялық депозит бар. Оны Zaman Bank мобильді қосымшасында ашуға болады. Минималды сома — 50 000 теңге, мерзімі — 3 айдан 36 айға дейін. Күтілетін жылдық табыс — шамамен 20%-ға дейін. Өнім Шариғат кеңесімен мақұлданған.
Бұл депозиттің ерекшелігі:
Пайызсыз табысында — табыс нақты, халал жобаларға салынған инвестициядан түседі.
Сенім қағидасында — клиент ақшасын банкке өз атынан басқаруға сеніп тапсырады.
Ашықтығында — табыс мөлшері болжам түрінде көрсетіледі. Яғни, банк табысқа кепілдік бермейді, бірақ жоспардағы табыс деңгейіне жетуге ұмтылады.
Халал-инвестицияда — ақша тек шариғат рұқсат беретін салаларға жұмсалады. Рибаға жол берілмейді, алкогольге, құмар ойындар мен алыпсатарлыққа жұмсалмайды.
Сенімде — клиенттің ақшасы қорғалған және ол банктің жеке активтерінен бөлек есептеледі.
Ислам банктері клиент табысына кепілдік бере ме?
Жоқ, ислам банктері табысқа кепіл бола алмайды. Өйткені ақша нақты жобаларға салынады. Ал табыс сол жобаның нәтижесіне байланысты болады. Онда жасырын комиссия болмайды. Кей жағдайда дәстүрлі банктің де пайдасынан көп болуы мүмкін, бірақ оған да кепілдік берілмейді.
Қауіп жоқ емес, бар. Себебі клиент (оның ақшасы) нақты экономикаға қатысады, сондықтан табыс та, шығын да болуы мүмкін. Егер жоба сәтсіз болса, клиент салған ақшасының бір бөлігін жоғалтуы мүмкін (әсіресе мудараба, мушарака модельдерінде).
Алдан шығуы мүмкін қауіптер ашық көрсетіледі. Міндеттер банк пен клиент арасында әділ бөлінеді. Яғни, ислам банкингі — әділ, бірақ тәуекелге баратын жүйе. Мұнда клиент жай салымшы емес, серіктес орнында болады.
Бізге жазылып қойыңыз:
https://t.me/+y6OOnvSpYnAzNTEy
👍25❤4👀1
Жүргізуші куәлігін бірінші рет алатын адам онлайн өтініш бере алады
Ол үшін «ЦОН» мобильді қосымшасын қолдану керек болады екен.
Бұрын ХҚКО (ЦОН)-ға бару керек еді. Енді үйден шықпайсыз, шаруа телефонмен де бітеді. Мобильді қолданба медициналық анықтаманы, автомектепті оқығаны туралы куәлікті және басқа да мәліметтерді мемлекеттік базадан автоматты түрде тексере алады.
Өтінім бергеннен кейін үміткер теориялық және практикалық емтихан тапсыратын ыңғайлы уақытты өзі таңдайды. Ал мемлекеттік баж төлемі емтихандарды сәтті тапсырған соң, сол жердегі оператор арқылы төленеді.
Қазір бұл қызмет елдің барлық өңірінде істеп тұр. Жобаның өзі 2026 жылдың 1 қыркүйегіне дейін тест режимінде жұмыс істейді екен.
«ЦОН» қосымшасының басқа да мүмкіндіктері бар екен. Онымен:
📍 көлік сатып алу-сату келісімшартын рәсімдеп,
📍 көлік тарихын тексеріп,
📍 басқа да электронды қызметтерді алуға болады, деп хабарлайды «Азаматтарға арналған үкімет» мемлекеттік корпорациясы» КЕАҚ.
@qarzhylyq_sauat
Ол үшін «ЦОН» мобильді қосымшасын қолдану керек болады екен.
Бұрын ХҚКО (ЦОН)-ға бару керек еді. Енді үйден шықпайсыз, шаруа телефонмен де бітеді. Мобильді қолданба медициналық анықтаманы, автомектепті оқығаны туралы куәлікті және басқа да мәліметтерді мемлекеттік базадан автоматты түрде тексере алады.
Өтінім бергеннен кейін үміткер теориялық және практикалық емтихан тапсыратын ыңғайлы уақытты өзі таңдайды. Ал мемлекеттік баж төлемі емтихандарды сәтті тапсырған соң, сол жердегі оператор арқылы төленеді.
Қазір бұл қызмет елдің барлық өңірінде істеп тұр. Жобаның өзі 2026 жылдың 1 қыркүйегіне дейін тест режимінде жұмыс істейді екен.
«ЦОН» қосымшасының басқа да мүмкіндіктері бар екен. Онымен:
📍 көлік сатып алу-сату келісімшартын рәсімдеп,
📍 көлік тарихын тексеріп,
📍 басқа да электронды қызметтерді алуға болады, деп хабарлайды «Азаматтарға арналған үкімет» мемлекеттік корпорациясы» КЕАҚ.
@qarzhylyq_sauat
❤14👍6
Ипотека бойынша жылдық ставка әзір төмендетілмейтін болды
Хабарыңыз бар болса, ипотекалық несиелердің жылдық тиімді сыйақы мөлшерлемесін (ЖТСМ) 25%-дан 20%-ға түсіру мәселесі көтерілген болатын.
Көпшілікке бірден түсінікті болу үшін айта кетейін, ЖТСМ дегеннің орысшасы — ГЭСВ, ол — годовая эффективная ставка вознаграждения.
Қазір ғана Қаржы нарығын реттеу агенттігінің ресми сайтында ақпарат шықты, Агенттік пен Ұлттық банк ЖТСМ ставкасын төмендету мәселесін 2026 жылдың 1 шілдесіне дейін кейінге қалдыратын болыпты.
Мұндай шешім не үшін қабылдануы мүмкін?
– Қазір базалық ставка — 18%, сондықтан несиенің өзіндік құны жоғары.
– Жылдық ставканы шектеу нарықтағы ипотекалық бағдарламаларды қысқартып жіберуі мүмкін еді.
Норманы уақытша тоқтату банктерге тұрақтылықты сақтауға, ал халыққа ипотеканы қолжетімді етуге мүмкіндік береді.
Тағы бір жаңалық:
Қазір Агенттік пен Ұлттық банк жаңа әдістеме әзірлеп жатыр екен. Онда ставка қарыз алушының бастапқы жарнасына қарай есептелмек. Яғни, бастапқы жарнаны кім көбірек салса — соның тәуекелі аз, ставкасы да төмен болуы мүмкін.
@qarzhylyq_sauat
Хабарыңыз бар болса, ипотекалық несиелердің жылдық тиімді сыйақы мөлшерлемесін (ЖТСМ) 25%-дан 20%-ға түсіру мәселесі көтерілген болатын.
Көпшілікке бірден түсінікті болу үшін айта кетейін, ЖТСМ дегеннің орысшасы — ГЭСВ, ол — годовая эффективная ставка вознаграждения.
Қазір ғана Қаржы нарығын реттеу агенттігінің ресми сайтында ақпарат шықты, Агенттік пен Ұлттық банк ЖТСМ ставкасын төмендету мәселесін 2026 жылдың 1 шілдесіне дейін кейінге қалдыратын болыпты.
Мұндай шешім не үшін қабылдануы мүмкін?
– Қазір базалық ставка — 18%, сондықтан несиенің өзіндік құны жоғары.
– Жылдық ставканы шектеу нарықтағы ипотекалық бағдарламаларды қысқартып жіберуі мүмкін еді.
Норманы уақытша тоқтату банктерге тұрақтылықты сақтауға, ал халыққа ипотеканы қолжетімді етуге мүмкіндік береді.
Тағы бір жаңалық:
Қазір Агенттік пен Ұлттық банк жаңа әдістеме әзірлеп жатыр екен. Онда ставка қарыз алушының бастапқы жарнасына қарай есептелмек. Яғни, бастапқы жарнаны кім көбірек салса — соның тәуекелі аз, ставкасы да төмен болуы мүмкін.
@qarzhylyq_sauat
👍18❤5⚡1
🇰🇿 Достар, мереке құтты болсын!
Республика күні — тәуелсіз еліміздің тамыры тереңдей түскенін зор мақтанышпен сезінетін мәртебелі мереке.
Бүгін өткенге тағзым етіп, ертеңге үміт артатын күн.
Өз елін сүйетін әр азаматтың ырыс-несібесі тасып, тұрмысы түзеле берсін.
Әр қазақтың қалтасы қалың, көңілі кең болғай!
Байлығы мен бірлігі жарасқан ЕЛ болайық! ✨
Құрметпен,
ҚАРЖЫЛЫҚ САУАТ
Республика күні — тәуелсіз еліміздің тамыры тереңдей түскенін зор мақтанышпен сезінетін мәртебелі мереке.
Бүгін өткенге тағзым етіп, ертеңге үміт артатын күн.
Өз елін сүйетін әр азаматтың ырыс-несібесі тасып, тұрмысы түзеле берсін.
Әр қазақтың қалтасы қалың, көңілі кең болғай!
Байлығы мен бірлігі жарасқан ЕЛ болайық! ✨
Құрметпен,
ҚАРЖЫЛЫҚ САУАТ
👍50❤19⚡1😍1💯1
Риелтор жалдаудың қажеті бар ма?
Қажетсіз деп айтудан аулақпыз, бірақ мән беретін тұстары да жеткілікті. Үй сатқысы немесе жалға бергісі келген адам үшін риелторлық қызмет ыңғайлы шешімдей көрінеді. Өйткені ол маман нарықтан клиент табу, жарнама жасау, құжат реттеу сияқты шаруалардан құтқарады. Бірақ риелторды жалдамай тұрып оның артықшылығы мен қаупін таразылап алған жөн.
Риелтордың көмегі неде?
Жақсы риелтор тек пәтер көрсетумен айналысатын делдал емес. Ол сенің мүддеңді әр қырынан қорғайтын кеңесшің болуы керек.
Үйдің нарықтағы бағасын білетін, жарнаманың әдісі мен «тілін» түсінетін, мәтінін дұрыс жаза алатын, сатып алушы немесе жалға алушы адам табылғанда келіссөз жүргізуге көмектесетін, құжаттардың заңды күшін тексеруге білімі жететін, мәміленің (сделка) қауіпсіз өтуіне ықпал ететін маман болса — жалдаған адам ұтар еді. Ондай жағдайда, әрине, риелторға төлеген ақша (оның еңбекақысы) өзін-өзі ақтайды.
Қандай қауіп бар?
Қазақстанда риелторлық қызметті реттейтін нақты заң жоқ. Сондықтан кез келген адам өзін «риелтор» деп таныстырып, қызмет ұсына алады. Осы жағынан абай болу керек.
Мынадай қауіп түрлері жиі кездеседі:
❗Өтірік уәде. «Клиент бар, тез сатам» деп алдын ала ақша алып, кейін жоғалып кететіндер бар.
❗Құжат мәселесі. Үйдің меншік иесі басқа болып шығуы мүмкін. Бұл мәселеге риелтордың көмегімен үй сатып алатындар назар аударғаны жөн.
❗Жасырын комиссия. Шартта көрсетілмеген қосымша төлемдер сұрауы мүмкін.
❗Шартсыз қызмет. Келісімшартсыз да ауызша келісуге әрекет қылатын «мамандар» кезігеді. Мұндайда, әрине, оның қызметі нарықтағы бағадан арзанға шығуы мүмкін, бірақ дау туындаған жағдайда құқығыңыз қорғалмай қалады.
Даудың бір түрі — «өзім де сата берейін»
Жиі кездесетін жағдайдың бірі осы болар. Кейде клиент риелтормен шарт жасасқан соң да үйін өз бетінше сатуға әрекеттеніп жатады. Я болмаса, делдалдың ескертуіне қарамастан, өзі қосымша хабарландыру жариялайды. Бұл жағдай екі тараптың да көңілін қалдырады, арты дауға ұласады.
Мұндай әрекеттің заңды шешімі шартқа байланысты. Егер келісімшартта риелторға эксклюзивті құқық берілген болса (яғни үйді тек сол риелтор сата алады деп көрсетілсе), онда клиенттің өз бетінше жарнама беруі немесе мәміле жасауға тырысуы — шарт талабын бұзу болып есептеледі. Бұл жағдайда риелтор өз шығынын немесе комиссиясын талап етуге құқылы.
Ісіне адал, заңнан аттамайтын, алдамайтын риелтор клиент мүддесі үшін уақыт пен күш жұмсайды. Егер мәміле сәтті аяқталса, оның еңбекақысын беру — адалдықтың белгісі болмақ.
Риелтор — пайдалы көмекші. Бірақ соқыр сенім артатын адам емес. Әр ұсынысына мұқият болып, әр құжатты тексеріп отырған дұрыс. Сонда ғана сіз өз мүддеңізді қорғай аласыз.
@qarzhylyq_sauat
Қажетсіз деп айтудан аулақпыз, бірақ мән беретін тұстары да жеткілікті. Үй сатқысы немесе жалға бергісі келген адам үшін риелторлық қызмет ыңғайлы шешімдей көрінеді. Өйткені ол маман нарықтан клиент табу, жарнама жасау, құжат реттеу сияқты шаруалардан құтқарады. Бірақ риелторды жалдамай тұрып оның артықшылығы мен қаупін таразылап алған жөн.
Риелтордың көмегі неде?
Жақсы риелтор тек пәтер көрсетумен айналысатын делдал емес. Ол сенің мүддеңді әр қырынан қорғайтын кеңесшің болуы керек.
Үйдің нарықтағы бағасын білетін, жарнаманың әдісі мен «тілін» түсінетін, мәтінін дұрыс жаза алатын, сатып алушы немесе жалға алушы адам табылғанда келіссөз жүргізуге көмектесетін, құжаттардың заңды күшін тексеруге білімі жететін, мәміленің (сделка) қауіпсіз өтуіне ықпал ететін маман болса — жалдаған адам ұтар еді. Ондай жағдайда, әрине, риелторға төлеген ақша (оның еңбекақысы) өзін-өзі ақтайды.
Қандай қауіп бар?
Қазақстанда риелторлық қызметті реттейтін нақты заң жоқ. Сондықтан кез келген адам өзін «риелтор» деп таныстырып, қызмет ұсына алады. Осы жағынан абай болу керек.
Мынадай қауіп түрлері жиі кездеседі:
❗Өтірік уәде. «Клиент бар, тез сатам» деп алдын ала ақша алып, кейін жоғалып кететіндер бар.
❗Құжат мәселесі. Үйдің меншік иесі басқа болып шығуы мүмкін. Бұл мәселеге риелтордың көмегімен үй сатып алатындар назар аударғаны жөн.
❗Жасырын комиссия. Шартта көрсетілмеген қосымша төлемдер сұрауы мүмкін.
❗Шартсыз қызмет. Келісімшартсыз да ауызша келісуге әрекет қылатын «мамандар» кезігеді. Мұндайда, әрине, оның қызметі нарықтағы бағадан арзанға шығуы мүмкін, бірақ дау туындаған жағдайда құқығыңыз қорғалмай қалады.
Даудың бір түрі — «өзім де сата берейін»
Жиі кездесетін жағдайдың бірі осы болар. Кейде клиент риелтормен шарт жасасқан соң да үйін өз бетінше сатуға әрекеттеніп жатады. Я болмаса, делдалдың ескертуіне қарамастан, өзі қосымша хабарландыру жариялайды. Бұл жағдай екі тараптың да көңілін қалдырады, арты дауға ұласады.
Мұндай әрекеттің заңды шешімі шартқа байланысты. Егер келісімшартта риелторға эксклюзивті құқық берілген болса (яғни үйді тек сол риелтор сата алады деп көрсетілсе), онда клиенттің өз бетінше жарнама беруі немесе мәміле жасауға тырысуы — шарт талабын бұзу болып есептеледі. Бұл жағдайда риелтор өз шығынын немесе комиссиясын талап етуге құқылы.
Ісіне адал, заңнан аттамайтын, алдамайтын риелтор клиент мүддесі үшін уақыт пен күш жұмсайды. Егер мәміле сәтті аяқталса, оның еңбекақысын беру — адалдықтың белгісі болмақ.
Риелтор — пайдалы көмекші. Бірақ соқыр сенім артатын адам емес. Әр ұсынысына мұқият болып, әр құжатты тексеріп отырған дұрыс. Сонда ғана сіз өз мүддеңізді қорғай аласыз.
@qarzhylyq_sauat
👍22❤7⚡2
ЖТСМ-ның не екенін білмей, кредит алуға асықпа!
ЖТСМ аббревиатурасы — жылдық тиімді сыйақы мөлшерлемесі. Бұған дейінгі жазбамызда да орысшасын мысалға келтіргенбіз: ГЭСВ — годовая эффективная ставка вознаграждения.
Негізі, кредит алып жүрген бәрімізге де таныс сөз. Кредитке қатысты барлық шығынның қосындысынан тұрады. Кредит алып жатырмыз ба — оның жылдық құнын білуге міндеттіміз. Сол құнның жалпы жиынтығын осы ЖТСМ көрсетіп береді.
Біреулер банктің ұсынатын процентіне ғана мән беруі мүмкін. Мысалы: «Ее, мына банктің проценті 14-16-ақ екен, алайық...» Бұлай ойласаңыз — ұтыласыз. Өйткені банктің «бізде ипотека 14%» дегені — ол тек атаулы проценттік ставка. Ал шын мәніндегі, яғни қалтамыздан шығатын нақты процент — ЖТСМ.
Мысалы, банк 14% деп жазады. Бірақ оған қосылып қалуы мүмкін мына төлемдерді ұмытпауымыз керек:
📍 сақтандыру төлемі,
📍 банк комиссиясы,
📍 бағалау қызметі,
📍 шот ашу ақысы.
Сонда іс жүзінде жылына 14% емес, 18–20% төлейміз. ЖТСМ деген осы. Сондықтан, кредит аларда банктің процентіне емес, алдымен ЖТСМ көрсеткішіне қарау керек.
Есіңізде шығар, биыл Ұлттық банк пен Қаржы нарығын реттеу агенттігі ипотека бойынша осы ЖТСМ-ның шекті мөлшерін 20%-тен асырмау туралы банктерге талап қойғалы жатқан-ды. Онымен, елде инфляцияның қарқыны күшейіп кетті де, Ұлттық банк базалық ставканы көтерді (18%). Банктер қандай тәуекелге баратындарын іштей сезді де, біразы ипотекалық өнімдерін тоқтатуға мәжбүр болды. Сол үшін жоғарыда аталған екі меморган ол талапты келесі жылға дейін уақытша тоқтатып қойды.
Тақырыбымыз осымен тікелей байланысты болғасын, нарықтағы жалпы «картина» түсінікті болсын деп еске салып отырмын.
Жалпы банкпен арадағы келісімшартты міндетті түрде оқу керек. Сосын банктің ұсынатын проценті тұрақты ма, яғни, «фиксированный» ма? Ол да маңызды. Тұрақты болса, ай сайынғы төлем өзгермейді. Кім біледі, кей қаржы ұйымдары өзгермелі (плавающий) ставка белгілеп қоюы мүмкін ғой. Онда ол базалық ставканың өсуіне тәуелді болады.
Сосын «каскадная ипотека» дегенді де естіп жүрсіз. Естісе де, оның түп мәнін біле бермейтін адам көп болуы мүмкін. «Каскадты ипотека» деген белгілі бір уақыт (жылдар) өткенде процент те өзгеретін ұғымды білдіреді. Яғни, проценттік ставкасы уақыт өте өсіп отырады деген сөз.
Егер алатын кредиттің шартында «плавающий ставка», «каскадная ипотека» деген сөздер болса — алдағы уақытта кредиттің проценті өсіп кететінін міндетті түрде түсіну керек.
@qarzhylyq_sauat
ЖТСМ аббревиатурасы — жылдық тиімді сыйақы мөлшерлемесі. Бұған дейінгі жазбамызда да орысшасын мысалға келтіргенбіз: ГЭСВ — годовая эффективная ставка вознаграждения.
Негізі, кредит алып жүрген бәрімізге де таныс сөз. Кредитке қатысты барлық шығынның қосындысынан тұрады. Кредит алып жатырмыз ба — оның жылдық құнын білуге міндеттіміз. Сол құнның жалпы жиынтығын осы ЖТСМ көрсетіп береді.
Біреулер банктің ұсынатын процентіне ғана мән беруі мүмкін. Мысалы: «Ее, мына банктің проценті 14-16-ақ екен, алайық...» Бұлай ойласаңыз — ұтыласыз. Өйткені банктің «бізде ипотека 14%» дегені — ол тек атаулы проценттік ставка. Ал шын мәніндегі, яғни қалтамыздан шығатын нақты процент — ЖТСМ.
Мысалы, банк 14% деп жазады. Бірақ оған қосылып қалуы мүмкін мына төлемдерді ұмытпауымыз керек:
📍 сақтандыру төлемі,
📍 банк комиссиясы,
📍 бағалау қызметі,
📍 шот ашу ақысы.
Сонда іс жүзінде жылына 14% емес, 18–20% төлейміз. ЖТСМ деген осы. Сондықтан, кредит аларда банктің процентіне емес, алдымен ЖТСМ көрсеткішіне қарау керек.
Есіңізде шығар, биыл Ұлттық банк пен Қаржы нарығын реттеу агенттігі ипотека бойынша осы ЖТСМ-ның шекті мөлшерін 20%-тен асырмау туралы банктерге талап қойғалы жатқан-ды. Онымен, елде инфляцияның қарқыны күшейіп кетті де, Ұлттық банк базалық ставканы көтерді (18%). Банктер қандай тәуекелге баратындарын іштей сезді де, біразы ипотекалық өнімдерін тоқтатуға мәжбүр болды. Сол үшін жоғарыда аталған екі меморган ол талапты келесі жылға дейін уақытша тоқтатып қойды.
Тақырыбымыз осымен тікелей байланысты болғасын, нарықтағы жалпы «картина» түсінікті болсын деп еске салып отырмын.
Жалпы банкпен арадағы келісімшартты міндетті түрде оқу керек. Сосын банктің ұсынатын проценті тұрақты ма, яғни, «фиксированный» ма? Ол да маңызды. Тұрақты болса, ай сайынғы төлем өзгермейді. Кім біледі, кей қаржы ұйымдары өзгермелі (плавающий) ставка белгілеп қоюы мүмкін ғой. Онда ол базалық ставканың өсуіне тәуелді болады.
Сосын «каскадная ипотека» дегенді де естіп жүрсіз. Естісе де, оның түп мәнін біле бермейтін адам көп болуы мүмкін. «Каскадты ипотека» деген белгілі бір уақыт (жылдар) өткенде процент те өзгеретін ұғымды білдіреді. Яғни, проценттік ставкасы уақыт өте өсіп отырады деген сөз.
Егер алатын кредиттің шартында «плавающий ставка», «каскадная ипотека» деген сөздер болса — алдағы уақытта кредиттің проценті өсіп кететінін міндетті түрде түсіну керек.
@qarzhylyq_sauat
👍25⚡3❤3🤝2
Forwarded from Нарық жаңалықтары
🏠 Ипотека беруді уақытша тоқтатқан банктер қайта қоса бастады
Қыркүйектің аяғында Ұлттық банк базалық мөлшерлемені 18%-ға көтергеннен кейін, бірнеше ірі банк ипотекалық өтініш қабылдауды уақытша тоқтатқан еді. Нарық еліміздегі банктерге хабарласып, қазіргі жағдайды анықтады 👇
🔹 Ипотеканы тоқтатып, қайта қабылдай бастаған банктер
• Банк ЦентрКредит — ипотека қабылдау қайта басталды.
• Halyk Bank — әзірге тек BI Group жобалары бойынша дайын тұрғын үйлерге ипотека рәсімделеді. Қайталама нарықтағы несие әлі ашылған жоқ.
🔹 Ипотека қабылдауды тоқтатпаған банктер
• Отбасы банк — барлық бағдарлама әдеттегідей жүріп жатыр.
• Freedom Bank — ипотека бұрынғыдай беріледі.
• Altyn Bank — бастапқы нарықта ипотека бар (BI, Basis A, Sensata жобалары бойынша қолжетімді), ал қайталама нарық уақытша тоқтаған.
🔹 Ипотека әлі қабылдамайтын банктер
• ForteBank — бағдарламалар уақытша жабық, шешім бір ай ішінде шығады.
• Нұрбанк — 10 қазаннан бері өтініш қабылдамайды.
• Bank RBC — ипотека әзірге тоқтап тұр, жақында қайта ашылады.
🔹 Ипотека мүлде жоқ банктер
Kaspi Bank, Alatau City Bank, Bereke Bank, Home Credit Bank, VTB және Eurasian Bank.
Қыркүйектің аяғында Ұлттық банк базалық мөлшерлемені 18%-ға көтергеннен кейін, бірнеше ірі банк ипотекалық өтініш қабылдауды уақытша тоқтатқан еді. Нарық еліміздегі банктерге хабарласып, қазіргі жағдайды анықтады 👇
🔹 Ипотеканы тоқтатып, қайта қабылдай бастаған банктер
• Банк ЦентрКредит — ипотека қабылдау қайта басталды.
• Halyk Bank — әзірге тек BI Group жобалары бойынша дайын тұрғын үйлерге ипотека рәсімделеді. Қайталама нарықтағы несие әлі ашылған жоқ.
🔹 Ипотека қабылдауды тоқтатпаған банктер
• Отбасы банк — барлық бағдарлама әдеттегідей жүріп жатыр.
• Freedom Bank — ипотека бұрынғыдай беріледі.
• Altyn Bank — бастапқы нарықта ипотека бар (BI, Basis A, Sensata жобалары бойынша қолжетімді), ал қайталама нарық уақытша тоқтаған.
🔹 Ипотека әлі қабылдамайтын банктер
• ForteBank — бағдарламалар уақытша жабық, шешім бір ай ішінде шығады.
• Нұрбанк — 10 қазаннан бері өтініш қабылдамайды.
• Bank RBC — ипотека әзірге тоқтап тұр, жақында қайта ашылады.
🔹 Ипотека мүлде жоқ банктер
Kaspi Bank, Alatau City Bank, Bereke Bank, Home Credit Bank, VTB және Eurasian Bank.
❤13👍4⚡1
Электромобиль: енді баж салығын төлеуге тура келеді
Қазақстанға электрокар әкелгісі келетін адам арнайы квотамен баж салығынан босатылатын. 2025 жылға арналған квота түгел таусылыпты. Енді ондай жеңілдік жоқ. Алдағы жылда да болмайтын сияқты.
Мемлекеттік кірістер комитеті 2025 жыл үшін 15 000 көлікке есептелген квота толық пайдаланылғанын хабарлап жатыр.
Яғни, ендігі жерде электромобильдер еш жеңілдіксіз, жалпы тәртіппен рәсімделеді. Барлық кедендік төлемдер мен салықтар толық мөлшерде алынады.
Қазір электромобиль әкелудің 3 жолы бар:
1️⃣ Жалпы декларация — халықаралық шарттар негізінде
🔹 Кедендік алым — 6 АЕК
🔹 ҚҚС — 12%
Мұндай көліктерді тек Қазақстан аумағында ғана сата аласыз.
2️⃣ Бірыңғай тариф бойынша рәсімдеу
🔸 Кедендік алым — 6 АЕК
🔸 Кедендік баж — көлік құнының 15%
🔸 ҚҚС — 12%
3️⃣ Жеке тұлға ретінде рәсімдеу
🔺 Бірыңғай төлем — көлік құнының 27%
2026 жылға жаңа квота қарастырылатыны туралы ақпарат жоқ. Соған қарағанда, келесі жылы да бажсыз әкелу жеңілдігі болмайтын сияқты. Электромобиль алуды ойлап жүрсеңіз, кедендік төлемдерді алдын ала есептеп алған жөн. Биылға үлгермедіңіз.
@qarzhylyq_sauat
Қазақстанға электрокар әкелгісі келетін адам арнайы квотамен баж салығынан босатылатын. 2025 жылға арналған квота түгел таусылыпты. Енді ондай жеңілдік жоқ. Алдағы жылда да болмайтын сияқты.
Мемлекеттік кірістер комитеті 2025 жыл үшін 15 000 көлікке есептелген квота толық пайдаланылғанын хабарлап жатыр.
Яғни, ендігі жерде электромобильдер еш жеңілдіксіз, жалпы тәртіппен рәсімделеді. Барлық кедендік төлемдер мен салықтар толық мөлшерде алынады.
Қазір электромобиль әкелудің 3 жолы бар:
1️⃣ Жалпы декларация — халықаралық шарттар негізінде
🔹 Кедендік алым — 6 АЕК
🔹 ҚҚС — 12%
Мұндай көліктерді тек Қазақстан аумағында ғана сата аласыз.
2️⃣ Бірыңғай тариф бойынша рәсімдеу
🔸 Кедендік алым — 6 АЕК
🔸 Кедендік баж — көлік құнының 15%
🔸 ҚҚС — 12%
3️⃣ Жеке тұлға ретінде рәсімдеу
🔺 Бірыңғай төлем — көлік құнының 27%
2026 жылға жаңа квота қарастырылатыны туралы ақпарат жоқ. Соған қарағанда, келесі жылы да бажсыз әкелу жеңілдігі болмайтын сияқты. Электромобиль алуды ойлап жүрсеңіз, кедендік төлемдерді алдын ала есептеп алған жөн. Биылға үлгермедіңіз.
@qarzhylyq_sauat
👀4❤3😨3
29 қазан — кәсіпкерлер күні
Иә, бізде осындай кәсіби мереке пайда болып жатыр. Неге 29 қазан дейсіз ғой? Себебі 2015 жылы дәл осы күні Кәсіпкерлік кодексі қабылданған.
Қазақстанда 2,3 миллионнан астам кәсіпкерлік субъекті бар. Бұл сала Қазақстан экономикасында маңызды рөл ойнайды. Жаңа жұмыс орындарын ашатын да, ел бюджетіне тұрақты кіріс әкелетін де, өңірлерде бизнесті дамытатын да осы — кәсіпкерлер.
Кәсіп жүргізіп отырған азаматтар, кәсіби мерекелеріңіз құтты болсын! Орта толып, табыс арта берсін!
@qarzhylyq_sauat
Иә, бізде осындай кәсіби мереке пайда болып жатыр. Неге 29 қазан дейсіз ғой? Себебі 2015 жылы дәл осы күні Кәсіпкерлік кодексі қабылданған.
Қазақстанда 2,3 миллионнан астам кәсіпкерлік субъекті бар. Бұл сала Қазақстан экономикасында маңызды рөл ойнайды. Жаңа жұмыс орындарын ашатын да, ел бюджетіне тұрақты кіріс әкелетін де, өңірлерде бизнесті дамытатын да осы — кәсіпкерлер.
Кәсіп жүргізіп отырған азаматтар, кәсіби мерекелеріңіз құтты болсын! Орта толып, табыс арта берсін!
@qarzhylyq_sauat
👍25❤1🥰1
🛑 Фулфилмент арқылы табыс табам деп алаяқтардың құрбаны болдым...
#БолғанОқиға хэштегімен оқырман жіберген хаттарды жариялап тұратынымызды айтқанбыз. Фулфилмент қызметі арқылы табыс тапқысы келген азаматтың басынан өткен оқиғасы қызық көрінді. Негізі жазба авторы бізге оқиғаға қатысы бар азаматтардың аты-жөнін толық көрсеткен. Бірақ, біз жеке деректердің құпиялығын сақтап, тараптардың құқығын қорғап қалу мақсатында хатта көрсетілген азаматтардың аты-жөнін толық атамай, қысқартып беріп отырмыз. Сонымен, хат иесі былай дейді:
2024 жылдың желтоқсанында Instagram желісінде А.А. есімді жігітпен танысып, ол маған Kaspi-магазинмен фулфилмент қызметі арқылы онлайн табыс табуды үйретемін деп уәде берді. Айтқан курсының бағасы — 150 000 теңге. Сеніп, ақшасын аударып, оқуға кірістім.
Келісім бойынша, ол маған жеке кәсіпкерлік (ИП) ашуды, Kaspi дүкенін тіркеуді және тауар сату жолдарын үйретуге тиіс еді. Бәрін видео-нұсқаулық арқылы көрсетті. Мен де барлық қадамды орындап шықтым. Бірақ ол жігіт «Kaspi сеніміне кіру үшін бір ай күту керек» деп соза берді.
Араға уақыт салып, ол екі Telegram-арна жіберді. Онда тек тауардың суреті мен бағасы ғана бар, сипаттамасы жоқ. Сұрағанымда, «Ozon дүкенінен қарайсыз» деп шығарып салды.
Өзара келісім бойынша, мен сол тауарларды өз Kaspi дүкеніме жүктеп, тапсырыс түскен сайын А.А. өзі жеткізіп отыруы тиіс болатын. Алғашқы екі-үш тапсырысты расымен орындады. Бірақ көп ұзамай байланыс үзілді — телефон да, WhatsApp та жауапсыз қалды.
Тапсырыс тоқтап қалмас үшін өз ақшама басқа жеткізушілердің көмегіне жүгінуге тура келді. Сөйтіп тағы бір фулфилмент қызметін ұсынған М.Қ. есімді адаммен кезіктім. Ол небәрі 50 000 теңгеге көмектесем деді. «Халық банкі» арқылы ақшаны жібердім. Бірақ ол «ақша түскен жоқ» деп операцияны қайталауымды сұрады. Сөйтіп, жалпы 100 000 теңге аудардым — сосын ол да байланыссыз, жөнімен кетті.
Не істерімді білмей, ақыр соңында ChatGPT-ге жүгіндім. Ол маған ҚР Қылмыстық кодексіндегі алаяқтық баптарды, арыз жазу үлгісін және «Сот кабинеті» порталы арқылы онлайн арыз берудің жолын түсіндіріп берді. Сөйтіп, мен екеуін де сотқа бердім.
Сот шешімімен:
А.А. — 167 000 теңге материалдық және 300 000 теңге моральдық өтемақы, барлығы — 467 000 теңге;
М.Қ. — 100 000 теңге қайтаруға міндеттелді.
Қазір іс сот орындаушылардың қолында. Осы басымнан өткен оқиғадан бір ғана сабақ алдым: интернеттегі «жылтыр» уәде мен оңай табысқа сенуге болмайды екен. Барлық келісімді ресми құжатпен, заңды тұлғамен және түбіртекпен рәсімдеу керек екеніне көзім жетті. Менің бұл тәжірибем өзгелерге сабақ болса деймін.
Редакциядан: Фулфилмент деген не?
Фулфилмент — интернет-дүкендерге арналған логистикалық қызмет. Яғни, компания сіздің тауарыңызды өз қоймасында сақтап, тапсырыс түскен сайын оны орап, жеткізіп, сатып алушыға жөнелтеді. Көрдіңіздер ғой, осы қызметті желеу етіп, ақшасын алып жоғалып кететін адамдар бар екен. Сақ боларсыз.
⠀
@qarzhylyq_sauat
#БолғанОқиға хэштегімен оқырман жіберген хаттарды жариялап тұратынымызды айтқанбыз. Фулфилмент қызметі арқылы табыс тапқысы келген азаматтың басынан өткен оқиғасы қызық көрінді. Негізі жазба авторы бізге оқиғаға қатысы бар азаматтардың аты-жөнін толық көрсеткен. Бірақ, біз жеке деректердің құпиялығын сақтап, тараптардың құқығын қорғап қалу мақсатында хатта көрсетілген азаматтардың аты-жөнін толық атамай, қысқартып беріп отырмыз. Сонымен, хат иесі былай дейді:
2024 жылдың желтоқсанында Instagram желісінде А.А. есімді жігітпен танысып, ол маған Kaspi-магазинмен фулфилмент қызметі арқылы онлайн табыс табуды үйретемін деп уәде берді. Айтқан курсының бағасы — 150 000 теңге. Сеніп, ақшасын аударып, оқуға кірістім.
Келісім бойынша, ол маған жеке кәсіпкерлік (ИП) ашуды, Kaspi дүкенін тіркеуді және тауар сату жолдарын үйретуге тиіс еді. Бәрін видео-нұсқаулық арқылы көрсетті. Мен де барлық қадамды орындап шықтым. Бірақ ол жігіт «Kaspi сеніміне кіру үшін бір ай күту керек» деп соза берді.
Араға уақыт салып, ол екі Telegram-арна жіберді. Онда тек тауардың суреті мен бағасы ғана бар, сипаттамасы жоқ. Сұрағанымда, «Ozon дүкенінен қарайсыз» деп шығарып салды.
Өзара келісім бойынша, мен сол тауарларды өз Kaspi дүкеніме жүктеп, тапсырыс түскен сайын А.А. өзі жеткізіп отыруы тиіс болатын. Алғашқы екі-үш тапсырысты расымен орындады. Бірақ көп ұзамай байланыс үзілді — телефон да, WhatsApp та жауапсыз қалды.
Тапсырыс тоқтап қалмас үшін өз ақшама басқа жеткізушілердің көмегіне жүгінуге тура келді. Сөйтіп тағы бір фулфилмент қызметін ұсынған М.Қ. есімді адаммен кезіктім. Ол небәрі 50 000 теңгеге көмектесем деді. «Халық банкі» арқылы ақшаны жібердім. Бірақ ол «ақша түскен жоқ» деп операцияны қайталауымды сұрады. Сөйтіп, жалпы 100 000 теңге аудардым — сосын ол да байланыссыз, жөнімен кетті.
Не істерімді білмей, ақыр соңында ChatGPT-ге жүгіндім. Ол маған ҚР Қылмыстық кодексіндегі алаяқтық баптарды, арыз жазу үлгісін және «Сот кабинеті» порталы арқылы онлайн арыз берудің жолын түсіндіріп берді. Сөйтіп, мен екеуін де сотқа бердім.
Сот шешімімен:
А.А. — 167 000 теңге материалдық және 300 000 теңге моральдық өтемақы, барлығы — 467 000 теңге;
М.Қ. — 100 000 теңге қайтаруға міндеттелді.
Қазір іс сот орындаушылардың қолында. Осы басымнан өткен оқиғадан бір ғана сабақ алдым: интернеттегі «жылтыр» уәде мен оңай табысқа сенуге болмайды екен. Барлық келісімді ресми құжатпен, заңды тұлғамен және түбіртекпен рәсімдеу керек екеніне көзім жетті. Менің бұл тәжірибем өзгелерге сабақ болса деймін.
Редакциядан: Фулфилмент деген не?
Фулфилмент — интернет-дүкендерге арналған логистикалық қызмет. Яғни, компания сіздің тауарыңызды өз қоймасында сақтап, тапсырыс түскен сайын оны орап, жеткізіп, сатып алушыға жөнелтеді. Көрдіңіздер ғой, осы қызметті желеу етіп, ақшасын алып жоғалып кететін адамдар бар екен. Сақ боларсыз.
⠀
@qarzhylyq_sauat
👍15😨5❤2
Premium қолданушыларға шағын өтініш!
Егер сізде Telegram Premium болса, біздің каналымызды қолдап, дауыс беруге өтініш білдіргім келеді:
👉 https://t.me/boost/qarzhylyq_sauat
Telegram жуырда каналдар үшін жаңа рейтинг жүйесін енгізді. Ал оған тек Premium қолданушылар ғана дауыс бере алады. Себебі, әр:
⭐ Premium пайдаланушы — шын адам (бот емес);
⭐ Олар көбіне белсенді және контентті бағалай алатын аудитория;
⭐ Сол арқылы дауыс беру жүйесі әділ әрі сапалы өтеді.
Бізге берілген әр дауыс канал рейтингін жоғарыға қарай көтереді. Егер осы жерде жазылып жатқан контентті пайдалы көрсеңіз, дауыс беріп, қолдай кетіңіз. Сонда ғана каналды жаңа оқырмандар көруге мүмкіндік алады.
Рахмет!💙
@qarzhylyq_sauat
Егер сізде Telegram Premium болса, біздің каналымызды қолдап, дауыс беруге өтініш білдіргім келеді:
👉 https://t.me/boost/qarzhylyq_sauat
Telegram жуырда каналдар үшін жаңа рейтинг жүйесін енгізді. Ал оған тек Premium қолданушылар ғана дауыс бере алады. Себебі, әр:
⭐ Premium пайдаланушы — шын адам (бот емес);
⭐ Олар көбіне белсенді және контентті бағалай алатын аудитория;
⭐ Сол арқылы дауыс беру жүйесі әділ әрі сапалы өтеді.
Бізге берілген әр дауыс канал рейтингін жоғарыға қарай көтереді. Егер осы жерде жазылып жатқан контентті пайдалы көрсеңіз, дауыс беріп, қолдай кетіңіз. Сонда ғана каналды жаңа оқырмандар көруге мүмкіндік алады.
Рахмет!💙
@qarzhylyq_sauat
1👍20❤4👀1
Алаяқтар 10 минутта қалай картамнан 110 000 теңге шешіп алды
Жұмыста жиналыста отырғанбыз. Жақында платформада шығатын фильмдер мен сериалдарды талқыладық. Бір кезде SMS келді: «Ешкімге код айтпаңыз! Тіпті банк қызметкеріне де!».
Өзім ешқандай операция жасамағасын, қазір біреу «банктің қауіпсіздік қызметінен» деп хабарласатын шығар деп қоңырау күттім. Бірақ ешкім хабарласпады.
Homebank қосымшасын ашып қарасам, шоттағы ақша 110 000 теңгеге азайып қалыпты. Төлемдер тізімінде Glovo арқылы жасалған бес бірдей транзакция тұр. Әрқайсысының арасы екі минуттай.
Дереу жиналыстан шығып, картаны қосымша арқылы бұғаттадым да, банкке қоңырау шалдым. Олардың айтқаны: «Картаңыздың деректері біреулердің қолына түскен сияқты. Бөлімшеге барып, өтініш жазыңыз».
Шаруаларымды реттестіріп, банкке бардым. Керек қағаздарын толтырып, менеджерге өткіздім. Сондағы естігенім: «Ақпаратты тексеру мен қаражатты қайтару процесі екі аптадан үш айға дейін созылуы мүмкін…».
Үйге қайтып, проблеманы ұмытуға тырыстым. Бірақ арада біраз уақыт өткен соң Glovo компаниясына жазып көрейін деп шештім.
Әу бастан солай істеу керек екен. Қолдау қызметіне жазып, жағдайды түсіндіріп едім, олар картаның соңғы төрт цифрын, шешілген сомаларды және төлемдердің нақты уақытын сұрады. Күттім.
Бірнеше минуттан кейін жауап келді: «Қаржы бөлімі алаяқтық операцияларды бұғаттап жатыр. Картаңызды қайта шығарып алғаныңыз дұрыс» деп жазып жіберіпті. Сөйтіп небәрі 15 минуттың ішінде ақшам өзіме түгел қайтты.
Алғашында Glovo арқылы ақша жымқыру схемасын түсіне алмадым. Кейін танысым да дәл осылай 400 000 теңгесінен айырылғанын білдім. Менің жағдайымда банк жүйесі бесінші транзакциядан кейін ғана күдіктеніп, SMS жіберген екен.
Сөйтсе, алаяқтар өз аккаунттарына өзге адамдардың картасын тіркейді екен. Сонымен бірнеше төлем жасайды, сосын картаны аккаунттан өшіріп, өз картасын қосады да, бұрынғы төлемдер бойынша «ақша қайтаруды» өз атына рәсімдеп алады екен.
Карта деректерімнің қалай тарап кеткеніне қатысты бір күдігім бар. Осы оқиғадан бір күн бұрын британдық Expedia сайтынан ұшаққа билет алғанмын. Ресми сайт болғасын аса күмәндана қоймадым. Ал, негізі, сайтқа тіркелмей-ақ билет рәсімдеуге болады екен, бірақ мен оны білмей, карта деректерін ашықтан-ашық енгізе салдым. Бұл жәй ғана сәйкестік пе, жоқ па — білмедім, бірақ келесі күні-ақ деректерім алаяқтардың қолына түсіп үлгерген.
Жалпы, өзімді бұл жағынан сақпын деп ойлаушы ем. Қателесіппін.
Сіз де менің қателігімді қайталап жүрмеңіз. Абай болыңыз.
Жазба иесі: Andrey Manuylov
@qarzhylyq_sauat
Жұмыста жиналыста отырғанбыз. Жақында платформада шығатын фильмдер мен сериалдарды талқыладық. Бір кезде SMS келді: «Ешкімге код айтпаңыз! Тіпті банк қызметкеріне де!».
Өзім ешқандай операция жасамағасын, қазір біреу «банктің қауіпсіздік қызметінен» деп хабарласатын шығар деп қоңырау күттім. Бірақ ешкім хабарласпады.
Homebank қосымшасын ашып қарасам, шоттағы ақша 110 000 теңгеге азайып қалыпты. Төлемдер тізімінде Glovo арқылы жасалған бес бірдей транзакция тұр. Әрқайсысының арасы екі минуттай.
Дереу жиналыстан шығып, картаны қосымша арқылы бұғаттадым да, банкке қоңырау шалдым. Олардың айтқаны: «Картаңыздың деректері біреулердің қолына түскен сияқты. Бөлімшеге барып, өтініш жазыңыз».
Шаруаларымды реттестіріп, банкке бардым. Керек қағаздарын толтырып, менеджерге өткіздім. Сондағы естігенім: «Ақпаратты тексеру мен қаражатты қайтару процесі екі аптадан үш айға дейін созылуы мүмкін…».
Үйге қайтып, проблеманы ұмытуға тырыстым. Бірақ арада біраз уақыт өткен соң Glovo компаниясына жазып көрейін деп шештім.
Әу бастан солай істеу керек екен. Қолдау қызметіне жазып, жағдайды түсіндіріп едім, олар картаның соңғы төрт цифрын, шешілген сомаларды және төлемдердің нақты уақытын сұрады. Күттім.
Бірнеше минуттан кейін жауап келді: «Қаржы бөлімі алаяқтық операцияларды бұғаттап жатыр. Картаңызды қайта шығарып алғаныңыз дұрыс» деп жазып жіберіпті. Сөйтіп небәрі 15 минуттың ішінде ақшам өзіме түгел қайтты.
Алғашында Glovo арқылы ақша жымқыру схемасын түсіне алмадым. Кейін танысым да дәл осылай 400 000 теңгесінен айырылғанын білдім. Менің жағдайымда банк жүйесі бесінші транзакциядан кейін ғана күдіктеніп, SMS жіберген екен.
Сөйтсе, алаяқтар өз аккаунттарына өзге адамдардың картасын тіркейді екен. Сонымен бірнеше төлем жасайды, сосын картаны аккаунттан өшіріп, өз картасын қосады да, бұрынғы төлемдер бойынша «ақша қайтаруды» өз атына рәсімдеп алады екен.
Карта деректерімнің қалай тарап кеткеніне қатысты бір күдігім бар. Осы оқиғадан бір күн бұрын британдық Expedia сайтынан ұшаққа билет алғанмын. Ресми сайт болғасын аса күмәндана қоймадым. Ал, негізі, сайтқа тіркелмей-ақ билет рәсімдеуге болады екен, бірақ мен оны білмей, карта деректерін ашықтан-ашық енгізе салдым. Бұл жәй ғана сәйкестік пе, жоқ па — білмедім, бірақ келесі күні-ақ деректерім алаяқтардың қолына түсіп үлгерген.
Жалпы, өзімді бұл жағынан сақпын деп ойлаушы ем. Қателесіппін.
Сіз де менің қателігімді қайталап жүрмеңіз. Абай болыңыз.
Жазба иесі: Andrey Manuylov
@qarzhylyq_sauat
👍28❤3👀3